Ariu i murrmë / ursus arctos

Është një nga gjitarët e mëdhenj të egër që gjendet në Shqipëri, një kafshë mishëngrënëse e familjes Ursidae me një trup të lartë deri në 1 m dhe me gajtësi 1,7-2.0 m, i mbuluat me qime të ashpëra me ngjyrë të kaftë në të errët dhe me peshë 180-200 kg. Femrën në Shqipëri e quajmë arushë. Habitati i tij është në pyje të përziera por gjendet edhe rreth fshatrave në shkurret mesdhetare, por edhe në zonat malore.Gjendet në Europë, në Azi dhe një pjesë të Afrikës  por më shumë në gjendet në zonën e Europës Qendrore ndërsa në Evropën perendimore thuasje janë zhdukur. Në Shqipëri gjendet më së shumti veri lindje dhe jug-lindje si dhe në pjesën qëndrore të saj. Në parkun kombëtar Shebenik gjendet pothuasje kudo, e vertetuar nëpërmjet kamerave kurth të vendosura nga stafi i parkut, por edhe nga gjurmët, fecet dhe gërvishjet e drunjve apo gurëve. Nuk ka një numër të saktë se sa është numri i tyre në hapsirën e parkut. Mosha mesatare e jetës të nëj ariu të murrmë shkon në 35-50 vjet, kur është i ri ushqehet e rrënjë,fara,fruta si psh lende, gorrica,mana ferre, boronicë, lule shtrydhe, qershi etj. Ariu pëlqen mizat e dheut po ashtu edhe mjaltin. Kur shkonë moshë të rritur bëhet dhe mishngrënës, ka patur raste kur soulmon edhe bagëtitë.Dëgjimin dhe nuhatjen e ka shumë të zhvilluar si instikte por të shikuarit e ka shumë të dobët. Zakonisht për tu ushqyer del gjatë natës dhe gjatë dimrit bie në gjumë të përkohshëm. Ciftëzimi kryehet në periudhën qershor-korrik dhe arusha lind 1 -3 këlyshë të cilët i mban për rreth dy vjet. Airu i Murrëm konsiderohet si specie e kërcënuar dhe mbrohet me ligj. Për parkun kombëtar por edhe rreth tij nevojitet një studim i mirëfilltë i popullatës të ariut të murrëm, për të parë gjendjen e tij, numrin dhe sipërfaqen e arealit të tyre.

27 Janar 2022 – kujtesë, nostalgji…apo homazh për ish Shërbimin Pyjor Shqiptar?

Në këtë shkrim nuk pretendoj të them ndonjë gjë të re, por thjesht të hedh në vëmendje të opinionit, shqetësimet e mia për pyjet e Shërbimin Pyjor Shqiptar ku kam punuar për gati 44 vite, dhe jam larguar 7 muaj e 6 ditë  para daljes në pension.

Për Pyjet është vështirë të bësh krahasime me periudhën e socializmit pasi merr mbi vete shumë epitete si: komunist, nostalgjik, etj. etj. Dhe këto epitete vijnë jo vetëm nga politikanët, por për fat të keq, edhe nga specialistë pyjesh që  sipas përkatësisë partiake hipin e zbresin nga karriget e zyrave në Ministri apo në karriget e drejtorëve në rrethe e qarqe apo bashki; por gati 30 vjet pas ndryshimit të sistemit, Pyjet dhe Shërbimi Pyjor janë në ditët më të zeza dhe perspektiva është shumë e errët. Kjo situatë është kaq kaotike sa që nuk di se nga t`ia nisësh.

♦ Qeveritë e “suksesshnme”, Kryeministrat e “suksesshëm”, Ministrat e “suksesshëm”, Drejtorët e “suksesshëm”; Kryeministrat  “Reformatorë”,  Ministrat “Reformatorë”,  por, për fat të keq dhe specialistë pyjesh, shumë e shumë të “sukseshëm” e “reformatorë”,  sot pas gati 30 viteve nga ndryshimi i sistemit, nuk dinë sa pyje ka Shqipëria, sepse nuk kanë arritur të bëjnë një inventarizim të pyjeve dhe sot e kësaj dite invetarizimi më i saktë është ai vitit 1985 !!!????. Sukseset e tyre qeveritë i krahasojnë duke mbajtur kokën pas – “unë jam më i mirë se ai që ishte”.

Në  këtë  kuadër dëshiroj të  bëj 2 pyetje për kolegët e Ministrisë  së  Mjedisit dhe Agjencisë  Kombëtare të  Mjedisit, por dhe Institucioneve të tjera me rol kontrollues:

1. Ku i kanë  gjetur të  dhënat e inventarit kombëtar të  pyjeve të  vitit 2004 që  kanë  referuar në  raportin  “Gjendja e Mjedisit 2016” ??????. Pse nuk janë publikuar të dhënat e këtij inventari?.  

2. Pse nuk po botohen të dhënat e invetarizimit kombëtar të pyjeve 218-2019, (pavarsisht se në terren kanë punuar me përkushtim specialistë të aftë, unë mendoj se përveç disa statistikave të përgjithshme, për shkak edhe të metodikës së përdorur) nuk mund të presim ndonjë të dhënë që mund të vlejë për të ardhmen e pyjeve. Në vazhdim të këtij mendimi, nëse me ato fonde, mjete e specialistë që ka pasur për këtë qëllim, po të ishte ndjekur përvoja e invetarizimit vitit 1985 do të kishim një pasqyrë shumë më reale dhe me të dhëna bazike për të ndërtuar një të ardhme më të mirë të pyjeve. Evidencat dhe masat për mirëqeverisjen e pyjeve fillojnë nga nëngastra e mbrrijnë te Fondi i Përgjithshëm Pyjor Shtetëror. E kundërta nuk e kuptoj se ku të çon.

Por me këto shifra thonë se Qeveria do të ndërtojë  Politika e Strategji “të mëdha” për të ardhmen e Pyjeve. Kjo lë shumë për të dëshiruar sepse qeveria për të ndërtuar të tilla “Politika” e “Strategji”, p.sh. për gështenjën, nuk përdor shifrat e kadastrës pyjore të vitit 2011 (ose ndoshta në strukturën e ministrisë përkatëse nuk ka më kadastër pyjore) ku në rrethin e Elbasanit janë 782 ha  me gështenjë, as botimin mbi gështenjën të vitit 2016 botuar nga Agjencia Kombëtare e Mjedisit (inxh. Gjon Fierza dhe ag. Koço Mosko – 2016)  me 818 ha; por studimin e Institutit të Studimeve për Ekonominë dhe Transferimin e Teknologjisë (“Studim për sektorin e gështenjës”:  Prof. Dr. Engjëll Skreli, Prof. Assoc. Drini Imami -Tiranë 2019) që në rrethin e Elbasanit thotë se ka gjithsej 6 ha me gështenjë???!!!!

E vërteta është se këto 30 vitet e fundit janë investuar shumë për shtimin e pyjeve, nga Buxheti i Shtetit, Banka Botërore, Shoqata e Fondacione të ndryshme. Por, a ka ndonjë evidencë se sa fidanë janë mbjellë dhe sa janë sot gjallë?! A ka ndonjë përgjigje për këtë? A ka ndonjë Institucion që do të duhej të mbanjë përgjegjësi për fatin e këtyre investim?!

Çfarë prodhoi e ashtuquajtura reformë e vitit 2013:

♦ “Reforma” u bë mbi bazën e një ligji fantazëm. Them fantazëm pasi edhe sot pas 5-6 viteve akoma nuk është miratuar një ligj i tillë.

                Si pasojë e kësaj “reforme” që nga viti 2013 nuk kishte shërbim pyjor në terren – shërbimi u organizuar në tre nivele: ministri, qark dhe rreth. Pra në pyll nuk kishte nevojë për shërbim pyjor. A mund të na thonë “reformatorët” qoftë edhe vetëm një shembull të tillë në botë?

♦ Organizimi i Inspektoriatit Pyjore ishte një ide e mirë, por mënyra si u organizua dhe funksionoi lë shumë për të dëshiruar. Kompetencat dhe bashkëveprimi ishin dhe akoma janë të paqarta. Ndryshimet e herëpashershme të kuadrit ligjor dhe të varësisë institucionale (një imitim i shëmtuar i reformës së shtetit  Italian me “Corpo forestale dello Stato”) ka bërë që sot (2022) nuk dihet se si funksionon.

♦ Me transferimin e pyjeve në pronësi të bashkive, pyjet dhe shërbimi pyjor morën një goditje tjetër. Por u përgatit “mirë” nga “specialistët” sepse të gjitha pyjet me potencial prodhues u dhanë me konçesion ose me kontarta 10 vjeçare shfrytëzimi-thonë ustallarët që i bënë këto punë. Edhe në brendësi të fondit pyjor dorëzuar bashkive ka sipërfaqe të konsiderueshme që prej vitesh janë kthyer në toka buke ose në ngastra drurë pemorë që në evidencë njihen si fond pyjor. (Nuk e di se si do e pasqyrohet ky fenomen në inventarizimi i fundit apo në Planet e Menaxhimit që po hartohen nga bashkitë, pasi Kadastra Pyjore nuk e di në mund të quhet më e tillë).

♦ Po bëhen mbi 2 vjet që ka hyrë në fuqi ligji Nr. 57/2020 “PËR PYJET”. Sipas detyrimit ligjor Ministria dhe organet vartëse duhet të kishin nxjerrë aktet nënligjore brenda datës 03.06.2021. Deri më sot (janar 2022) akoma nuk ka dalë asnjë akt nënligjor. Si mundet të funksionojë Shërbimi Pyjor pa akte nënligjore. Si do të mbrohen pyjet?   

♦ Specialistët e pyjeve, por edhe të fushave të tjera nuk po vlerësohen. Fakulteti i Pyjeve, për fat të keq si shumë institucione të tjera arsimore në Shqipëri, nëpërmjet formës “part time” u bë vatër e përgatitjes së Militantëve të pyjeve, për të cilët, për t’u dhënë notë kaluese u ndërruan dhe profesorët (nuk e kam fjalë për atë pjesë me përvojë të gjatë si teknikë të mesëm që e meritonin një kulifikim të tillë), ku shumë prej tyre nuk kishin asnjë lidhje me profesionin e pyjeve.

Institucionet më të larta të pyjeve si Agjencia Kombëtare e Pyjeve (nuk e kuptoj se ç’lidhje ka kjo Agjenci me Kombin), Drejtoritë apo Agjencitë e Pyjeve të bashkive janë mbushur me militantë. Përjashtim bën pjesërisht Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura. Kjo bën që Fakulteti i Pyjeve dhe Teknikumi Pyjor (jam ish nxënës i atij Teknimumi, por me keqardheje konstatoj se më shumë promovojnë përpunimin e lëndës drusore që më së shumti janë produkte  të përpunimit të drurit e jo dërrasë, sesa shtimin e pyjeve) janë drejt mbylljes sepse nuk gjejnë vend në shërbimin pyjor. As që bëhet fjalë për emërime me testime e meritokraci.

Specialistët e pyjeve shpërblehen me pagat më të ulta (sa për kujtesë në sistemin e kaluar një inxhinier pyjesh paguhej 55-60 % të pagës së kryeministrit ndërsa sot ………. . (Do të dëshiroja të pyesja këto politikanët e sotëm, që nuk lënë gjë pa thënë për diktaturën,  ku e kanë miratuar këtë raport pagash që aplikojnë sot: në Kuran, Bibël apo në Kushtetutë ????. Për mua këta politikanë  nuk kanë moral të kritikojnë, të paktën në këtë drejtim.)

♦ Megjithëse ligjërisht punonjësit e Shërbimit Pyjor duhet të pajisen me uniforma, ka vite e vite që këto uniforma janë harruar, edhe këtu pjesërisht ka përjashtim për AKZM e cila dhe ajo ka shumë mungesa.

♦ Me transferimin e pyjeve në pushtetin vendor thuhet se pushteti vendor  ka kompetenca  etj etj. Por në fakt kompetencat i ka po Qeveria. Dhe ajo bën gjithçka për të përfituar. Dhe këtë e bën nëpërmjet vendimeve të saj që jo rrallë janë të kundërligjshme dhe nuk i hyn gjemb në këmbë pasi “vendimet kolegjiale” nuk kanë përgjegjësi penale!!!.

Po përmend vetëm vendimet që merren për lejimin e HC në zonat e Mbrojtura si p.sh. ai i Bushtricës në Librazhd. Le të shohim çfar thotë ligjiNr. 81/2017“Për zonat e mbrojtura”: neni 36 “Miratimi i ndryshimit të sipërfaqes së zonës së mbrojtur mjedisore, zgjerimi ose pakësimi i saj bëhen me vendim të Këshillit të Ministrave, sipas propozimit të ministrit ku argumentohet nevoja e ndryshimit konkret që do të përmirësojë rrjetin dhe mbrojtjen e zonës pas vendimit të KKT-së për ndryshimin e sipërfaqes së zonës së mbrojtur mjedisore”.

Pyetja është shumë e thjeshtë: çfarë përmirësimi sjell ndërtimi i HC për zonën e mbrojtur përveç përmirësimit të interesave të personave të interesuar?.

♦ Dhe së fundi: në vitin 1931 qeveria Shqiptare shpalli periudhën 20-27 nëntor “Java e Drurit”  e cila rifilloi në vitin 1948 me emrin “Java e Pyllit”  dhe më pas “Muaji i Pyjeve”. Nga fillimi i këtyre periudhave deri në filllimvitet `90 kishte veprimtari konkrete që parapriheshin me masa konkrete. Po sot? Më shumti ka propogandë, dalje publike të pushtetarëve dhe relkama. Dhe është për të ardhur keq edhe për formën e gjuhën që përdoret në këto dalje propogandistike. Dikujt mund t`i duket e parëndësishme por të revolton zhargoni që përdorin pushtetarët e çdo niveli, e që për fat të keq imitohen edhe nga disa “specialistë” pyjesh. E çka thonë? Ata flasin e shkruajnë: kemi mbjellë ….pemë; do të mbjellim ….rrënjë pemë, etj. etj. 

Por i madhi Naim e ka shkruar Shqip, qartë, bukur dhe kuptueshëm: “drunjtë pemorë” (shih; “KATËR STINËT”, f. 67, Shqipëruar mjeshtërisht nga Vexhi Buharaja).

Termi “drurë frutorë” është i gabuar sepse fruta prodhojnë të gjitha bimët, por frutat e ngrënshëm të drurëve quhen “pemë”.

Pra termat e duhur mendoj se janë: drunj / drurë pyjorë, drunj / drurë pemorë; fidanë pyjorë të llojit / llojeve…………, fidanë pemorë të llojit / llojeve………….

Hasan Deliu

inxhinier në  pension.

Elbasan, janar 2022.

• 

Është një nga bimët sub-endemike që gjendet në Parkun Kombëtar Shebenik-Jabllanicë. Habitati i tij është i shtrirë në copëza brenda zonës strikte të këtij parku.

Në parkun kombëtar Shebenik-Jabllanicë ky habitat gjendet në disa sipërfaqe të vogla të evidentuara dhe monitoruara nga specialistët e shoqatës AlbNatyra në bashkëpunim me AdZM Elbasan.

Së shpejti do të publikohen rezultatet e monitorimit të kesaj specie.

Parku Kombëtar i ekosistemit natyrorë Shebenik -Jabllanicë i shpallur me vkm nr.640 datë 21.05.2008 është një nga parqet me vlera të larta natyrore dhe me një biodiversitet shumë të pasur. Përveç habitateve të rëndësishme siç mund të jenë pyjet e ahut, ku rreth 2300 hektarë janë pjesë e rëndësishme e trashëgimisë botërore natyrore të shpallur nga UNESCO, pyjet e bredhit të bardhë dhe shumë lloje të tjerë në florë dhe faunë.

Parku dallohet edhe për një hidrografi shumë të pasur, si psh liqenet akullnajore (glaciale) lumenj,përrenj,përroska dhe burime të ndryshme.

Nga një studim i kryer nga Inxh. Fatmir Brazhda për liqenet akullnajore në hapësirën e këtij parku , ka konkluduar se këto liqene shtrihen mbi 1800 metra mbi nivelin e detit. Janë 15 liqene akullnajore me madhësi të ndryshme. Psh.liqeni i Likopatrës në Rrajcë ka sipërfaqen më të madhe prej 3.54 hektarë, ndërsa të janë më të vegjël deri në liqene që kanë filluar të mbushen me prurje aluvionale.

Në vargmalin e Shebenikut shtrihen shumica e këtyre liqeneve akullnajore duke krijuar një cirk liqenesh të vendosur në largësi të ndryshme në të gjitha anët e shpateve të malit të Shebenikut. Në këtë vargmal gjenden 11 liqene të cilët inxh. Fatmir Brazhda i ka identifikuar edhe me emrat përkatës: Liqenet e Likopatrës në Rrajcës (dy) , Liqeni i Kuq, Liqenet e Shebenikut (pesë), Liqenet e Dragostunjës (dy), Liqenet e Dupkave (dy).

Më pas janë në malin e Kusarit (Vishoricë-Maja e Zezë) ku ndodhen dy liqene të tjera të quajtura liqenet e Sal Xhyrës. Gjithashtu në Dragan ndodhet dhe Liqeni i Draganit, pra në total 15 liqene.

Theksojmë që 4 liqene janë drejt mbushjes totale, madje dy prej tyre janë vështirë të gjenden. Këto liqene krijojnë peisazhe fantastike dhe atraktive sidomos në stinën e beharit dhe gjatë shkrirjes së akujve.

Vitet e fundit me promovimin e këtij parku nga punonjësit e ADZM Elbasan por edhe nga guida të ndryshme, këto liqene po vizitohen masivisht nga turistë të huaj por edhe vendas.

Në studimin e kryer nga inxh. Fatmir Brazhda ka shumë të dhëna dhe detaje rreth këtyre liqeneve të cilat do të mund të publikohen në një moment të dytë.

Përveç liqeneve akullnajore, në hapësirën e këtij parku gjenden  dhe tre liqene aritificiale (revervuare) sic është Liqeni i Fushë-Studnës, Liqeni i Hysës në Librazhd-Katund dhe Liqeni i Varrit të plakës në Kokrevë.

Ndërsa lumenjtë që gjenden në park janë Lumi i Bushtricës, Lumi i Qarrishtës dhe Lumi i Borovës.

Përrenjtë janë të shumtë dhe ndodhen kudo në sipërfaqen e parkut. Burimet ujore gjithashtu janë të shumta sidomos në vargmalin e Shebenikut por edhe në pjesën e Rrajcës apo të Steblevës.

Nuk lejohet përdorimi i të dhënave pa lejen e autorit !

Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë është ekosistemi natyrorë që ndodhet në Bashkinë Librazhd dhe Prrenjas me një sipërfaqe prej 33 927. 66 hektarë.

Kuota minimale e parkut është 270 metra mbi nivelin e detit (kthesa e fshatit Dorëz) dhe kuota maksimale është 2262 metra mbi nivelin e detit (Maja e Rreshpës).

Parku Kombëtar Shebenik ka rreth 220 km shtigje këmbësorësh për ecje. Shtigjet janë kryesisht malore me shkallë vështirësie të lehta, pak të vështira , të vështira dhe shumë të vështira.

Shtigje të lehta :

1. Shtegu  i fushës së Letmit   4 km  ( Llangë-Shpella e Akullit)
2. Shtegu i Draganit  3.0 km   ( Barakja e djegur-Liqeni Draganit)
3. Shpella e Orakullit  1 km  ( Urakë- Shpella e Orakullit)

Shtigje jo shumë vështira:

1. Fusha  e Darkave  5 km  ( Qaf-Shapkë –Fusha e Darkave)
2. Pyjet e UNESKOS   5.5 km ( Kovanik- Përroi i Peshkut)
3. Maja e Katrafilit 4 km ( Barakja e Djegur-Maja e Katrafilit)
4. Kulla e Vrojtimit Ryen  7 km ( Skenderbej –Piramida nr.40)

Shtigje të vështira:

1. Maja e Raducit  8.5  ( Piramida nr.30- Maja e Raduçit)
2. Maja e Shebenikut   7.5 km  ( Sereçi-Maja e Shebenikut)
3. Maja e Gurit të Pikës  8.5 km  ( Antena Bardhaj-Maja e Pikes)
4. Liqenet e Rrajcës   11 km   ( Bardhaj –Liqenet e Rrajcës)
5. Maja e Zeze/Kallkan 12  km  ( Steblevë-Maja e Zezë)

Shtigje shumë të vështira:

1. Gurra e Karajt     13 km  ( Gizavesh-Kosharisht)
2. Shpella Eremite Koshorisht   6 km  ( Letëm –Koshorisht)
3. Maja e Rreshpës  15  km ( Hotolisht ose Dragostunjë-Shebenik)
4. Maja e Shebenikut  17 km  ( Bardhaj/Rrajcë-Shebenik)

Materiali është në përpunim… nuk janë shifra ekzakte por të përafërta.

Parku Kombëtar Shebenik Jabllanicë është parku më i madh në Shqipëri me një sipërfaqe prej 33 927.33 ha. Me vendimin e Këshillit të Ministrave nr.740 datë 21.05.2008 ekosistemi natyrorë Shebenik-Jabllanicë u shpall Park Kombëtar i cili shtrihet në lindje dhe veri-lindje të Bashkisë Librazhd dhe Prrenjas.

Kjo zonë e mbrojtur ka vlera të mëdha të larmishmërisë së diversitetit biologjik dhe konsiderohet si një nga zonat më të pasura natyrore në Shqipëri. Rreth 34 % e bimëve të florës Shqiptare gjendet në këtë ekosistem natyror. Gjithashtu dhe fauna është e pasur me lloje të ndryshme kafshësh,shpendësh,zvarranikësh etj. Rrëqebulli i Ballkanit (Balkan lynx) është specie endemike  e cila është në një numër kritik në Ballkanin Perëndimor e cila është e pranishme në PK Shebenik-Jabllanicë. Shtrirja gjeografike e parkut nga 280 m  deri në 2260 metra mbi nivelin e detit parqet një riliev tepër karakteristik dhe shumë të favorshëm për zhvillimin e këtij ekosistemi natyrorë.

Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë administrohet nga Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura dhe sot është zona më e mbrojtur për nga aktivitetet e paligjshme. Rreth 2 300 ha pyje ahu të këtij ekosistemi natyrorë janë shpallur si pjesë e trashëgimisë natyrore botërore të UNESCO-s.

Vitet e fundit Parku Kombëtar Shebenik-Jabllanicë ka filluar të frekuentohet nga turistë vendas dhe të huaj.Administrata e Zonave të mbrojtura krahas menaxhimit të parkut ka punuar fort për promovimin e vlerave natyrore të këtij parku si dhe vlerat historiko-kulturore të zonës, të cilat ndërthuren me ato të traditës,zakoneve dhe dokeve që janë mjaft interesante për turistët që frekuentojnë këtë park.

Numri i vizitorëve dhe i turistëve të regjistruar nga Administrata e Zonave të Mbrojtura Elbasan janë çdo vit e në rritje por sipas anketave të realizuara me turistë të ndryshëm vendas dhe të huaj, një nga vështirësitë dhe problematikat është mungesa e infrastrukturës rrugore. Rruga Nacionale Librazhd-Peshkopi është në gjendje mjaft të vështirë për mbërritjen e turistëve në park. Shpesh ajo përbën rrezik për turistët. Kjo vjen për shkak të gjendjes mjaft të dobët dhe të pambrojtur nga faktorët erodues, të rrëshqitjeve të ndryshme si dhe të ngricave në stinën e dimrit.Ky segment rrugorë është aksi kryesor për mbërritjen e turistëve në park.

Sipas ADZM, Elbasan, numri i vizitorëve dhe turistëve për vitin 2019 është 55 003. ku 4507 janë turistë të huaj, të cilët vijnë nga Gjermania,Italia, Republika Çeke, Polonia etj. Siç edhe u përmendëm më lart vështirësia e mbërritjes është evidente dhe shpesh turistët sigurojnë mjete automobilistike 4×4 (fuoristrada të larta), por ka patur shumë raste që mjetet e tjera të thjeshta dhe të vogla kanë pësuar defekte për shkak të rrugës.Shumica e turistëve janë shprehur që duan të rikthehen sërish në park por që rruga e vështirë i  kushtëzon ata në rikthimin e tyre.

Përmirësimi i arteries kryesore të këtij parku, e cila është po ashtu një rrugë nacionale që lidh të gjitha qytetet e Verilindjes me Juglindjen, do të favorizonte shtimin e numrit të turistëve vendas dhe të huaj dhe për pasojë ky trend do të sillte dhe zhvillimin ekonomik të zonës së Steblevës dhe i komunitetit të Gollobordës, i cili është nje minoritet i konsiderueshëm midis Bashkisë Librazhd dhe Bashkisë Bulqizë. Ky aks mjaft i rëndësishëm do të shërbente jo vetëm për zhvillimin e turizmit në një nga zonat rurale më të varfëra të Bashkisë, por edhe mbrojtjes së pyjeve dhe kullotave nga zjarret, duke bërë mbërritjen e zjarrfikësve dhe ekipeve të emergjencave më shpejt, prandaj do të ishte mjaft efiçente.

Vitet e fundit nga AKZM është përmirësuar dhe infrastruktura e informacionit dhe i sinjalistikës të destinacioneve në park. Gjithashtu është ndërtuar dhe një qendër informacioni për turistët që mbërrijnë në park. Qeveria Shqiptare për tju ardhur në ndihmë banorëve dhe turistëve në vitin e fundit po ashtu ka ndërtuar një qendër shëndetësore e cila i mungonte kësaj zone.

Njësia Administrative Steblevë, si një destinacion kryesor në PK Shebenik-Jabllanicë është shpallur nga Qeveria Shqiptare si një nga 100 fshatrat turistike në Shqipëri.Për arritjen e këtij qëllimi kërkohet që të plotësohet një nga kushtet kryesore të aksesimit dhe mbërritjes së turistëve në kushte optimale me anë të një rrugë auto të asfaltuar dhe me standartet bashkëkohore.

Author ; Inxh. Fatmir Brazhda

• 

• 

Nuk ka më bukur kur natyra, kultura, tradita dhe ndërtimet karakteristike me gurë të gdhendur me pasion nga ndërtues të Gollobordës, të cilat nuk kanë pse mos të jenë një vlerë unike e Parkut Kombëtar Shebenik-Jabllanicë. 
Sot, nesër dhe pasnesër këto vlera njerëzore,kulturore dhe natyrore do të jenë objekt i kuriozitetit të turistëve perëndimorë dhe jo vetëm, të cilët do të rendin të shohin, të prekin dhe të shijojnë nga afër këto mrekulli. 
Shebeniku me relievin e tij të egër të ndëthurur me pyje të virgjër, me 14 liqene akullnajore, me mbi 1200 lloje bimësh, faunë dhe pasuri të tjera nuk ka se si të mos lakmohet për pushime, studime dhe klipe..
Rrajca, si pjesë e rëndësishme e Parkut Kombëtar Shebenik e shton më shumë pjacën, duke treguar jo vetëm vlera natyrore por edhe legjenda dhe histori kombëtare. Në çdo vend ka gjurmë graniti të legjendarit SKËNDERBEU, udhëheqësi që shpartalloi ushtritë atomane..dhe nuk ka sesi vallja Rrajcare të mos jetë qershia mbi tortë.. Gatimet e amvisave, qulli me arrat e Gizaveshit dhe rakia e thanës apo e kumbullës të zier dy herë të dehin bashkë me këngët me iso të Hotolishtit e të Qukësit.
Flladi që të freskon në gusht dhe ajri që të mbushin mushkëritë përgjatë luginave që zbresin tatëpjetë si qilim i gjelbërt të mbrojtura me fanatizëm nga komuniteti fisnik i Steblevës, Qarrishtës, Librazhd-Katundit etj. të ringjallin optimizmin e jetës dhe nuk mund të shkëputesh lehtë nga qetësia dhe bukuria e tyre.

Eja në Parkun Kombëtar Shebenik-Jabllanicë, shijo natyren!

AlbNatyra guide